tag:blogger.com,1999:blog-27717127993543262352024-03-27T12:06:29.487+05:30वेचित चाललो...आकलनाच्या कलाने कमावलेले काही...रमतारामhttp://www.blogger.com/profile/08497954778014640119noreply@blogger.comBlogger167125tag:blogger.com,1999:blog-2771712799354326235.post-16225539064856908902024-03-13T11:25:00.000+05:302024-03-13T11:25:17.125+05:30माझा बापदेशपांडे मास्तर आरोग्यशास्त्र शिकवीत होते. पावसाळ्यात रात्री बेडूक ओरडावा तसा त्यांचा आवाज वाटत होता. मी पुस्तक पुढे धरून झोप घेत होतो.
देशपांडे मास्तर फारच गंभीर होते. क्वचित ते विनोद करीत, पण तोदेखील गंभीर असे. ते आरोग्यशास्त्र शिकवू लागले की, माझे डोळे जड होऊन मिटू लागत. मग पुस्तक पुढे धरून मी बसल्या बसल्या बैलासारखा झोप घेई. कधी कधी हे मास्तरांच्या ध्यानात येई. पुस्तक खाली ठेवून ते दोन्ही रमतारामhttp://www.blogger.com/profile/08497954778014640119noreply@blogger.com0tag:blogger.com,1999:blog-2771712799354326235.post-28993841121296087792024-02-18T17:46:00.001+05:302024-02-18T17:47:35.947+05:30स्वप्न-वास्तव-सत्ता(१) “थोड्या वेळाने टोपलीवरील झाकण उघडले. तो क्षण दिव्य होता. ज्या क्षणी स्वप्न सत्य म्हणून जन्माला येते, आणि लालसेचा उगम म्हणजेच तृप्ती ठरते असा दुर्लभ क्षण ! मी पाहिलेली स्त्री शय्येवर राजवस्त्रांत होती. आणि तिच्या शरीरावर तर आता रत्नप्रकाशाचा उत्सव होता. आता तिने नागमुकुट कपाळावर ठेवला होता. तिच्या डोळ्यांत मात्र अथांग विषण्णता होती. पण तिचा गोरापान गळा व त्याच्याखालील रत्नमाला शोभणारा थोडा प्रदेश रमतारामhttp://www.blogger.com/profile/08497954778014640119noreply@blogger.com0tag:blogger.com,1999:blog-2771712799354326235.post-49044364240124924292024-02-01T10:45:00.000+05:302024-02-01T10:46:09.595+05:30साहित्याचे भवितव्यनुकताच एका युवकाने (हा शब्द अलीकडे आला. मागे ‘पोरसवदा’ म्हणत.) मला प्रश्न विचारला, “लेखक व्हावं, असं मला फार वाटतं. मी प्रथम काय करू?” मी गंभीरपणे म्हणालो, “फेरविचार.”
“म्हणजे?”
“लेखन करून त्यावरच आपला चरितार्थ चालवावा, अशी तुमची जर योजना असेल; तर हा निर्णय घेण्याअगोदर तुम्ही फेरविचार करावात, हे बरं, कारण मला तरी इथून पुढे साहित्याचं भवितव्य फारसं उज्ज्वल दिसत नाही. मी हे अगदी मनापासून बोलतो; रमतारामhttp://www.blogger.com/profile/08497954778014640119noreply@blogger.com0tag:blogger.com,1999:blog-2771712799354326235.post-33289272024153995882024-01-28T19:25:00.000+05:302024-01-28T19:25:00.236+05:30चिमण्या - ३ : निरोप
<< या सदराच्या निमित्ताने...
<< मागील भाग: चिमण्या - २ : दुरावा
---
गेल्या एप्रिलमध्ये मी माझ्या पुण्याच्या घरात आजारी पडलो. पायाचे ऑपरेशन झाल्यामुळे मला अनेक दिवस कॉटवर पडून राहावे लागले. पायाच्या पायी मी सर्व बाजूंनी लंगडा झालो. या काळात मला चालता येत नव्हते. झोप लागत नव्हती. दिवसभर वेदना सोशीत मी अंथरुणावर पडून असे.
या वर्षी उन्हाळा फार होता. झोपायच्या खोलीतून मी माझे अंथरूणरमतारामhttp://www.blogger.com/profile/08497954778014640119noreply@blogger.com1tag:blogger.com,1999:blog-2771712799354326235.post-36311645741546071512024-01-22T20:09:00.009+05:302024-03-16T10:12:06.428+05:30अस्याः शुल्कं प्रदास्यन्ति नृपाकथा महाभारतातली आहे. उद्योगपर्वाच्या एकशे सहाव्या अध्यायात आलेली आहे. ती प्रक्षिप्त आहे का, हे मला माहीत नाही. त्याची जरुरीही मला वाटत नाही. महाभारत म्हणून या ग्रंथात जेवढे आणि जसे उपलब्ध आहे तेवढे आणि तसे निर्माण करणाऱ्या सर्जनशीलतेला मी व्यास असे नाव देते, इतकेच. ती कथा कुणा एका व्यासाने लिहिली असेल किंवा वेगळ्याच कुणी मागाहून ती महाभारतात मिसळून दिली असेल. त्या कथेतले सामाजिक वास्तव कदाचित् रमतारामhttp://www.blogger.com/profile/08497954778014640119noreply@blogger.com0tag:blogger.com,1999:blog-2771712799354326235.post-40064265923291142712024-01-19T10:58:00.004+05:302024-02-12T22:17:40.366+05:30चिमण्या - २ : दुरावा<< या सदराच्या निमित्ताने...
<< मागील भाग: चिमण्या - १ : सहजीवन
---
यावेळी मी इरेला पेटलो होतो. वेड लागले तरी बेहत्तर पण एकाही चिमणीला मी घरात येऊ देणार नव्हतो. वेड लागणार नाही तर आणखी काय होईल ? चिमण्यांवर पाळत ठेवण्याचे काम म्हणजे साधे प्रकरण नाही. आतापर्यंत मी त्यांच्याकडे कानाडोळा केला होता. कारण स्पष्ट आहे– त्यांच्यासंबंधीच्या मला बिलगून असलेल्या काव्यमय कल्पनांमुळे. परंतु रमतारामhttp://www.blogger.com/profile/08497954778014640119noreply@blogger.com1tag:blogger.com,1999:blog-2771712799354326235.post-22983864092974139062024-01-15T10:57:00.016+05:302024-01-21T17:50:21.505+05:30बेकी म्हणे...मला माझ्यासारख्याच विक्षिप्तांबद्दल नेहमीच कुतूहल असते. मग ‘बिग बँग थिअरी’ बघताना मी स्वत:ला शेल्डन कूपरशी रिलेट करुन मी ही त्याच्यासारखाच बुद्धिमान असल्याचा समज करुन घेतो. किंवा ‘डॉक मार्टिन’मधल्या डॉ. मार्टिन इलिंगहॅमसारखा मी ही ‘ill mannered’ असलो तरी ‘well meaning' माणूस असल्याचा ग्रह करून घेतो. आपल्यासारखी काही गुणवैशिष्ट्ये दाखवणार्या व्यक्तींचे इतर गुणही आपल्यात आहेत हा –सोयीचा– भ्रम रमतारामhttp://www.blogger.com/profile/08497954778014640119noreply@blogger.com0tag:blogger.com,1999:blog-2771712799354326235.post-46058913336190637002024-01-12T09:00:00.003+05:302024-01-19T11:00:07.117+05:30चिमण्या - १ : सहजीवन<< या सदराच्या निमित्ताने...
---
जवळजवळ दहा वर्षांपूर्वी मी माझे खेडे सोडले आणि अनेक माणसांचा, वास्तूंचा, पशुपक्ष्यांचा संबंध तुटला. प्रत्यक्ष सहवास राहिला नाही, तरी आठवणी राहिल्या. जसाजसा काळ जातो आहे, तशातशा या आठवणीही पुसट होत जात आहेत. आणखी काही वर्षांनी त्यापैकी काही आठवणी राहणारही नाहीत, कुणी सांगावे?
मी खेडं सोडलं आणि घर-चिमण्यांशी असलेला माझा संबंधही तुटला. शहरात चिमण्या नाहीत रमतारामhttp://www.blogger.com/profile/08497954778014640119noreply@blogger.com1tag:blogger.com,1999:blog-2771712799354326235.post-36414310833983284222024-01-08T08:05:00.002+05:302024-01-08T13:21:19.840+05:30वेचताना... : चिमण्या
<!--------------------- Customizable Media column --------------------------------------->
<!--This img is overridden under 'MediaColumn' class; which is- for now the sole purpose of that class.-->
<!--For images with transparent background, add style="border:none!important;" to this -->
<!------- Even when there is no label, leave this empty div, for padding. --------->
रमतारामhttp://www.blogger.com/profile/08497954778014640119noreply@blogger.com0tag:blogger.com,1999:blog-2771712799354326235.post-5722379099930690932024-01-06T12:22:00.001+05:302024-01-06T12:22:53.404+05:30‘लॉरेन्स आला रेऽऽ आलाऽ’ अर्थात माध्यम-कुंई मिरानशाह हे आरएएफचं(१) हिंदुस्तानातलं सर्वांत लहान ठाणं अफगाण सीमेपासून दहा मैलांवर होतं. पठाणांचे तिथं वारंवार हल्ले होत असत. काटेरी तारांच्या कुंपणानं वेढलेल्या भूभागावर विटा आणि माती यांनी उभारलेल्या गढीवजा वास्तूला मिरानशाह फोर्ट म्हणत. आजूबाजूचा प्रदेश डोंगराळ होता.
मिरानशाह इथं आरएएफचे सव्वीसजण आणि पाचशे हिंदुस्तानी जवान राहत. मात्र हे दोन्ही गट गढीत वेगवेगळ्या कक्षांत राहत असल्यानं रमतारामhttp://www.blogger.com/profile/08497954778014640119noreply@blogger.com0tag:blogger.com,1999:blog-2771712799354326235.post-33184065804798706092023-12-24T19:03:00.001+05:302024-01-06T17:03:04.730+05:30अबोलावैशाखातील दुपार खंजिरासारखी तळपत होती. उन्हाच्या सणक्यानं सगळं गाव निपचित पडलं होतं. वारा वाहत नव्हता. झाडं हलत नव्हती. कुठंच हालचाल नव्हती, गजबज नव्हती. छपरांच्या सावलीला गुरं निवांत होती. भिंतीच्या कडेशी माती उकरून कोंबड्या गपचीप बसल्या होत्या, पाय पोटाशी घेऊन आणि गोल डोळ्यांवर पापण्यांचे पांढरे पडदे ओढून डुलक्या घेत होत्या. डालपाट्याखाली कोंडलेल्या कोकराची धडपड थांबली होती. लिंबाच्या डहाळ्यात रमतारामhttp://www.blogger.com/profile/08497954778014640119noreply@blogger.com0tag:blogger.com,1999:blog-2771712799354326235.post-43145125564557714322023-12-18T10:44:00.000+05:302023-12-18T10:46:38.252+05:30देवकथा बोलतात तेव्हा...कांचीपुरम् किंवा कांची हे नाव आपण अनेकदा ऐकले आहे. कधी तिथल्या बालमजुरांच्या शोषणाबद्दलच्या हकिकती वाचून आपण हळहळलो आहोत, तर कधी तिथून आलेल्या शंकराचार्यांच्या आगमनाच्या, वृत्तपत्रांमधून प्रसिद्ध झालेल्या वार्ता आपल्यापर्यंत पोहोचल्या आहेत. कधी तिथल्या रेशमी साड्यांचं प्राचीन, सुलक्षणी वैभव पाहताना आपण हरखलो आहोत, तर एखाद्या प्रवाशानं तिथल्या बाजारपेठेबरोबरच तिथल्या मंदिरांचं महत्त्वही आपल्याला रमतारामhttp://www.blogger.com/profile/08497954778014640119noreply@blogger.com0tag:blogger.com,1999:blog-2771712799354326235.post-76152547901118317232023-12-08T10:30:00.003+05:302024-01-06T17:03:03.066+05:30एका गोष्टीची गोष्ट“ता-त्या”
“काय बाबा?”
“मला गोष्ट सांगा की!”
“कशाची सांगू?”
अंधारात माझ्याशेजारी झोपलेल्या पाच वर्षाच्या बाबानं विचार केला. मी म्हणालो, ‘आता आपली परीक्षा आहे. गोष्टी लिहिणं हा जन्माचा उद्योग आहे, पण पोरांना गोष्ट सांगणं हे काम भलतंच कठीण! त्यांना कसली गोष्ट आवडेल ह्याचा अंदाज कधीच येत नाही. सांगून परिणाम पाहावा म्हटलं, तर अपेक्षेपेक्षा वेगळाच परिणाम दिसतो.’ पुष्कळ गोष्टी माहीत नसतात, शब्द रमतारामhttp://www.blogger.com/profile/08497954778014640119noreply@blogger.com0tag:blogger.com,1999:blog-2771712799354326235.post-44198955010804700812023-11-06T20:40:00.005+05:302023-12-09T09:30:45.424+05:30मूल्यआता अंधारू लागले होते, पण खरी रात्र पडली नव्हती. कोठे काही तरी खावे असे तीव्रपणे वाटण्याइतकी भूक त्याला अद्याप लागली नव्हती. तेव्हा आणखी थोडा वेळ कोठे घालवावा याचा त्याला विचार पडला. पण मद्यागारांच्या बाजूलाच सुर्या-कट्यारींचे एक दुकान पाहताच त्याला बरे वाटले. तो सहजपणे तिथे गेला व बाहेर रुंद, मोठ्या खिडकीत टांगलेल्या कट्यारींकडे पाहू लागला.
“तुला कट्यार हवी का ? मग आत ये. आत पुष्कळ नमुने आहेत.रमतारामhttp://www.blogger.com/profile/08497954778014640119noreply@blogger.com0tag:blogger.com,1999:blog-2771712799354326235.post-82149967756016361732023-10-05T11:38:00.006+05:302023-11-23T14:10:53.399+05:30दोन गुलमोहर
<!--This img is overridden under 'MediaColumn' class; which is- for now the sole purpose of that class.-->
<!--For images with transparent background, add style="border:none!important;" to this -->
<!------- Even when there is no label, leave this empty div, for padding. --------->
<!--End of Image-Label.-->
<!--End of MediaColumn-->
ग्रेसचे ‘चर्चबेल’ वाचून रमतारामhttp://www.blogger.com/profile/08497954778014640119noreply@blogger.com0tag:blogger.com,1999:blog-2771712799354326235.post-38531753275401571572023-09-30T09:48:00.005+05:302023-12-09T09:32:36.559+05:30माकडे, माऊली आणि तिच्या मुली
<!--This img is overridden under 'MediaColumn' class; which is- for now the sole purpose of that class.-->
<!--For images with transparent background, add style="border:none!important;" to this -->
<!------- Even when there is no label, leave this empty div, for padding. --------->
<!--End of Image-Label.-->
<!--End of MediaColumn-->
गुडालबाईची ही माकडं सर्वांत रमतारामhttp://www.blogger.com/profile/08497954778014640119noreply@blogger.com0tag:blogger.com,1999:blog-2771712799354326235.post-76658882885224169242023-08-30T21:37:00.007+05:302024-01-08T15:46:31.387+05:30वीरभूषण, ग्लाड आणि आपणएखाद्या पुस्तकातील वेचे इथे समाविष्ट करत असताना काही वेळा त्या वेच्याबाबत, पुस्तकाबाबत अथवा त्याचा धागा पकडून केलेल्या स्वतंत्र विचार-विश्लेषणावर आधारित ’वेचताना’ या मालिकेतील लेख इथे लिहित असतो. ’थॅंक यू, मि. ग्लाड’ या कादंबरीतील वेचे इथे शेअर करताना ’वेचताना...’ हा जोडलेखही शेअर केला आहे. परंतु मला तो थोडा अपुरा वाटतो आहे.
हा लेख प्रामुख्याने ती कादंबरी, लेखक आणि तिचे अन्य कलाकृतींमध्ये रमतारामhttp://www.blogger.com/profile/08497954778014640119noreply@blogger.com0tag:blogger.com,1999:blog-2771712799354326235.post-4245813463715165172023-08-17T16:33:00.003+05:302023-12-09T09:37:17.218+05:30चढ आणि उतारमाझ्या घरापासून अगदी पाच-दहा मिनिटांच्या वाटेवर टेकडी आहे. मनात आले की, तिच्यावर जाता येते, ही केवढी भाग्याची गोष्ट आहे! विशेषत: मुंबईला कामासाठी गेलो, म्हणजे माझे हे भाग्य मला फार ठळकपणे जाणवते.
सुंदर पहाट होते. हातात लहानशी काठी आणि खिशात दुर्बीण घेऊन मी बाहेर पडतो. बालभारतीच्या पाठीमागे जी टेकडी आहे, तिच्या पायथ्याशी येऊन जरा मागे वळून बघतो, पुणे शहर अजून पुरते जागे झालेले नसते. अजून रस्ते रमतारामhttp://www.blogger.com/profile/08497954778014640119noreply@blogger.com0tag:blogger.com,1999:blog-2771712799354326235.post-28010371404478194702023-08-03T16:57:00.008+05:302023-12-09T09:36:57.440+05:30सहकार आणि संघर्षदुसरी एक मजेची गोष्ट मी सारखी पाहत होतो. म्हशींच्या मागे, पुढे गायबगळे सारखे टपून होते. या थोराड जनावरांच्या चारीही पायांनी आणि त्यांच्या मुस्कटांनी गवतातून उडणारे टोळ, गवळणीसारखे कीटक, अळ्या, सरडे, उंदरं, बेडकं असं त्यांचं खाद्य फार शोधाशोध न करता आयतं त्यांना मिळत होतं. म्हशी पुढं सरकल्या की, उडण्याची तकलीफ न घेता हे पांढरेधोट बगळे वाहनात बसून मजेनं जावं, तसं त्यांच्या पाठीवर, शिंगावर बसून जात रमतारामhttp://www.blogger.com/profile/08497954778014640119noreply@blogger.com0tag:blogger.com,1999:blog-2771712799354326235.post-82978976141234300552023-07-15T12:21:00.001+05:302023-12-09T09:38:05.558+05:30विकेंद्रीकरण: एक आकलन प्रास्ताविक: आज १५ जुलै, गुरुवर्य कुरुंदकरांची जयंती.
माझ्या आयुष्याच्या ज्या वळणावर स्थैर्य समोर दिसते आहे, भविष्याच्या खिडकीतून पैसा, घर, संपत्ती, गाडी, उच्च पद, परदेशवारी इ. इ. साचेबद्ध जगणे समोर दिसते आहे अशा वळणावर कुरुंदकर मला सापडले. विचारांचे इंद्रिय जागे करणारे, एखाद्या मुद्द्याच्या अनेक बाजू बारकाईने तपासून त्यांचे गुण-दोष मांडणारे; अखेर त्यातील एक निवडावी लागते तेव्हा 'ती का निवडली'रमतारामhttp://www.blogger.com/profile/08497954778014640119noreply@blogger.com0tag:blogger.com,1999:blog-2771712799354326235.post-12577688572978512932023-07-10T09:22:00.003+05:302023-12-09T09:37:57.159+05:30पिकासोचे घुबड जगप्रसिद्ध चित्रकार पाब्लो पिकासो ह्यालाही असा शिकारखाना पाळण्याची हौस होती. त्याच्याकडे पिवळ्या रंजन रंगाचे, कुलूकुलू बोलणारे कनारी पक्षी होते. कबुतरे होती. ‘टुर्टलडव्हज्' जातीची पाखरे होती. आपल्या मित्रांच्या हेतूबद्दल पाब्लोला जसा संशय असे, तसा या मित्रांबद्दल नसे.
<!--This img is overridden under 'MediaColumn' class; which is- for now the sole purpose of that class.-->
<!--For images रमतारामhttp://www.blogger.com/profile/08497954778014640119noreply@blogger.com0tag:blogger.com,1999:blog-2771712799354326235.post-84368982615255882922023-06-28T22:43:00.002+05:302023-12-09T09:38:52.251+05:30None was worth my strife... पाईप ओढायला लागलो त्याला आता वर्षाचा काळ लोटून गेला. जाणीवपूर्वक ही सवय मी स्वतःला जडवून घेतली आहे. मी एकांतप्रिय माणूस आहे. त्याहीपेक्षा दिवसभराची वर्दळ एकदा शांत झाल्यावर आरामखुर्चीत बसून पाईप ओढणे आताशा मला आवडू लागले आहे. या सवयीचा उगम माझ्या मनोवृत्तीतच आहे. कुठलेही मानसिक किंवा शारीरिक दडपण असह्य झाले की, प्रत्येक माणूसच मुक्तीचा मार्ग शोधीत असतो. माझे तसे नाही. मुक्ततेचा जो नाग मी कवटाळतो रमतारामhttp://www.blogger.com/profile/08497954778014640119noreply@blogger.com0tag:blogger.com,1999:blog-2771712799354326235.post-29521353948272602542023-06-18T08:09:00.009+05:302024-01-06T17:03:01.423+05:30वाळूचा किल्लागोव्यातला 'कलंगुट' हा प्रसिद्ध सागरकिनारा. दिवस कलला होता. उन्हे सौम्य झालेली होती...
समोर निळा सागर गर्जत होता आणि वाळूत रंगीबेरंगी माणसे हिंडत होती. सोबतीला कोणी नसल्यामुळे मला फार एकटे वाटत होते. गोव्यात डेप्युटेशनवर येऊन मला महिना झाला होता. मुलाबाळांची आठवण येत होती. ह्या सुरेख, निसर्गरम्य प्रदेशात आपण एकटे का आलो? उद्योग-धंद्याच्या निमित्ताने आपण एवढे भटकतो; पण सदैव एकटे, असे का बरे ?
रमतारामhttp://www.blogger.com/profile/08497954778014640119noreply@blogger.com0tag:blogger.com,1999:blog-2771712799354326235.post-23948065686735904862023-06-12T20:03:00.005+05:302023-12-09T09:39:37.745+05:30स्वातंत्र्य आणि गुलामगिरीतो बाहेर पडून चालू लागला तेव्हा त्याला कोणीतरी हाक मारली व थांबवले. एका घराच्या कट्टयावरून एक माणूस उतरला व त्याच्याकडे आला. त्याने किंचित आश्चर्याने पाहिले व लगेच त्याला ओळख पटली. तो माणूस. मघाचा व्यापारी होता.
“ मी तुझीच वाट पाहत थांबलो होतो, हे ऐकून तुला आश्चर्य वाटेल, नाही ?” व्यापारी म्हणाला. त्याच्या आवाजात रेशमी कापडाच्या घडीचा मृदुपणा होता. त्याच्या बरोबर चालू लागता त्याने हात मागे रमतारामhttp://www.blogger.com/profile/08497954778014640119noreply@blogger.com0tag:blogger.com,1999:blog-2771712799354326235.post-85637616456915212682023-05-17T09:38:00.011+05:302023-12-09T09:39:47.516+05:30वारसा आणि विचारकाहीतरी उत्तर द्यायला कमल सरसावत होती. पण तितक्यात मागून कुणीतरी तिला डिवचल्याचे जाणवले. तिनं मागे वळून पाहिले तेव्हां शिवनाथ म्हणाला, “आतां ही चर्चा राहू दे."
कमलनें विचारलें, "कां ?"
शिवनाथने नुसतें उत्तर दिलें, "असंच सहज !" एव्हढेच बोलून तो गप्प राहिला. त्याच्या बोलण्याकडे कुणी विशेष लक्ष दिले नाहीं. त्या उदास आणि विचुक नजरेच्या मागें कोणती गोष्ट छपून राहिली होती ती कुणाला कळली नाहीं कीं रमतारामhttp://www.blogger.com/profile/08497954778014640119noreply@blogger.com0